Në datën 1 Korrik 2024, letërsia shqiptare dhe ajo botërore humbën një nga figurat më të shquara të saj, Ismail Kadarenë. Një humbje e tillë është jo vetëm një ngjarje e trishtuar por edhe një moment reflektimi për kontributin e jashtëzakonshëm që ai la pas. Kadare ishte jo vetëm një shkrimtar; ai ishte një dritë që ndriçoi rrugën e shumë brezave, një zë që u bëri jehonë aspiratave dhe ëndrrave të një kombi.
I lindur më 28 Janar 1936 në Gjirokastër, Kadare u rrit nën hijen e një regjimi totalitar që do të formonte thellësisht perspektivën e tij letrare. Ai studioi në Universitetin e Tiranës dhe më pas në Institutin e Letërsisë Maksim Gorki në Moskë. Veprat e tij, të cilat përfshijnë romane, poezi, ese dhe drama, janë një dëshmi e fuqishme e jetës nën një regjim që shpesh shtrydhte shpirtin njerëzor.
Kadare u bë i njohur ndërkombëtarisht me botimin e romanit të tij “Gjenerali i Ushtrisë së Vdekur” në vitin 1963, i cili tregon misionin e një gjenerali italian për të gjetur dhe kthyer në Itali mbetjet e ushtarëve të tij që vdiqën në Shqipëri gjatë Luftës së Dytë Botërore. Vepra e tij u karakterizua nga realizmi subjektiv, distopia, satira dhe përdorimi i parabolës, mitit, fabulës, përrallës, alegorisë dhe legjendës.
Në vitin 1990, për të shpëtuar nga regjimi komunist dhe policia sekrete e Sigurimit, ai braktisi Shqipërinë për në Paris. Kadare ishte një figurë kombëtare në Shqipëri, krahasuar ndoshta me popullaritetin e Mark Twain në Shtetet e Bashkuara, dhe “ka pak shtëpi shqiptare pa një libër të Kadaresë”.
Ndërsa ne vajtojmë humbjen e tij, ne gjithashtu festojmë jetën dhe veprën e një njeriu që i dha zë një kombi dhe që përmes artit të tij të shkruar, sfidoi dhe ndriçoi realitetin e tij. Ismail Kadare do të mbahet mend si një titan i letërsisë, një ndërtues i urave midis kulturave dhe një kampion i lirisë së shprehjes.