At Zef Pllumi, i lindur më 7 prill 1924 në Malin e Rencit në rrethin e Lezhës, ishte një figurë e shquar e Kishës Katolike Shqiptare dhe një dëshmitar i gjallë i persekutimit komunist. Ai u rrit në një familje me origjinë nga Shkreli dhe që në fëmijëri tregoi prirje për jetën fetare. Në moshën pesë vjeçare, ai u bë nxënës i Alfons Trackit, një misionar gjerman në Velipojë.
Në vitin 1931, Pllumi hyri në Kolegjin Françeskan të Shkodrës, ku u edukua nga figura të shquara të jetës fetare dhe kulturore shqiptare, si Gjergj Fishta, Anton Harapi dhe Martin Gjoka. Ai përfundoi studimet e tij klasike në vitin 1944 dhe filloi të kontribuonte në revistën “Hylli i Dritës” dhe në Arkivin Françeskan.
Pas përfundimit të Luftës së Dytë Botërore, regjimi komunist filloi një fushatë të ashpër kundër Kishës Katolike. Në vitin 1946, Pllumi u arrestua dhe u dënua me tre vjet burgim për shkak të lidhjeve të tij me Anton Harapin. Pas lirimit, ai vazhdoi shërbimin e tij fetar deri në vitin 1967, kur u arrestua përsëri dhe kaloi 23 vjet të tjera në burgje dhe kampe pune.
Pas rënies së regjimit komunist, At Zef Pllumi shkroi disa vepra të rëndësishme, përfshirë trilogjinë “Rrno vetëm për me tregue”, e cila përshkruan vuajtjet dhe qëndresën e tij gjatë viteve të burgimit. Kjo trilogji është konsideruar si një dëshmi e rëndësishme e persekutimit fetar në Shqipëri dhe një dokument historik i çmuar.
At Zef Pllumi ka shkruar disa vepra të rëndësishme që kanë lënë gjurmë të thella në letërsinë dhe historinë shqiptare. Disa nga veprat e tij më të njohura përfshijnë:
1. “Rrno vetëm për me tregue”– Një trilogji që përshkruan vuajtjet dhe qëndresën e tij gjatë viteve të burgimit nën regjimin komunist. Kjo vepër është konsideruar si një dëshmi e rëndësishme e persekutimit fetar në Shqipëri.
2. “Françeskanët e mëdhaj shqiptarë”– Një vepër që përshkruan jetën dhe veprën e disa prej figurave më të shquara të urdhrit françeskan në Shqipëri.
3. “Libri i Kujtimeve (1944–1951)”- Një përmbledhje kujtimesh nga periudha e tij e parë e burgimit.
4. “Antipoezi për shekullin XX, Poemë antiepike”– Një poemë që reflekton mbi shekullin e 20-të dhe ngjarjet e tij.
5. “Siç thonim dje – përmbledhje publiçistikash”– Një përmbledhje e artikujve dhe eseve të tij publicistike.
6. “Para njëmijë vjetëve – skenarë filmi”– Një vepër që përmban skenarë filmash të shkruar nga ai.
7. “Frati i Pashallarëve”- Vepra e tij e fundit, e cila përshkruan jetën e një frati në kohën e pashallarëve.
Këto vepra jo vetëm që dokumentojnë përvojat personale të At Zef Pllumit, por edhe ofrojnë një pasqyrë të rëndësishme të historisë dhe kulturës shqiptare gjatë një periudhe të vështirë.
Ja disa shprehje nga At Zef Pllumi:
“E keqja neve na vjen prej vetvedit, prej njani – tjetrit, prej shqiptarëve. Na s’kemi dashuni njani me tjetrin, kemi inate, e mllef e kurgja tjetër.”
“Asht i mjerë ai popull që nuk ia del me zotnua bijtë e vet të këqij.”
“Duhet ndërru truni i këtij populli. Prandaj mendimi im është që pa iu ndërru truni këtij populli- e truni ndërrohet në shkolla kryesisht- dhe pa u formu një çetë intelektualësh me pikëpamje perëndimore, ne nuk kemi kurrsesi si menojmë me hy në Europë.”
“Asht i mjerë ai popull që nuk ia del me zotnua bijtë e vet të këqij.”
At Zef Pllumi ndërroi jetë më 25 shtator 2007 në Romë, Itali. Ai mbetet një figurë e respektuar dhe e nderuar për kontributin e tij në ruajtjen e besimit dhe kulturës shqiptare gjatë një periudhe të vështirë historike.
Foto nga Wikipedia