Sot, më 22 nëntor, shënohet 63-vjetori i vdekjes së gjuhëtarit të shquar shqiptar, Aleksandër Xhuvani. Një figurë e njohur dhe e nderuar në fushën e gjuhësisë dhe arsimit, Xhuvani ka lënë një trashëgimi të madhe që vazhdon të ndikojë në zhvillimin e gjuhës shqipe dhe kulturës shqiptare.
Aleksandër Xhuvani lindi më 14 mars 1880 në Elbasan. Ai u diplomua në Fakultetin e Filozofisë dhe Letërsisë në Universitetin e Athinës dhe vazhdoi studimet në Universitetin e La Sapienzas në Romë. Pas kthimit të tij në Shqipëri, ai u bë një nga figurat kyçe në zhvillimin dhe standardizimin e gjuhës shqipe. Ai ishte një nga themeluesit e Seminarit të parë të Gjuhës Shqipe dhe pati një rol të rëndësishëm në përpilimin e fjalorit dhe gramatikës së parë të gjuhës shqipe.
Punoi për njësimin e gjuhës letrare të folur e të shkruar, për një gjuhë letrare të përbashkët për te gjithë toske dhe gegë. Drejtoi hartimin e udhëzuesve të njëpasnjëshëm drejtshkrimorë (1949, 1951, 1954, 1956) që zgjëruan gjithnjë e më shumë rrethin e çështjeve që çelën rrugën për njësimin e plotë të drejtshkrimeve të gjuhës shqipe më vonë.
Xhuvani ishte një pedagog i përkushtuar, duke shërbyer si mësues dhe rektor i Shkollës Normale në Elbasan, një institucion arsimor që pati një ndikim të madh në edukimin e brezave të rinj shqiptarë. Ai gjithashtu ka botuar shumë libra dhe artikuj shkencorë mbi gjuhën dhe letërsinë shqipe, duke kontribuar në pasurimin e literaturës shqiptare.
Ndër veprat më të njohura të tij janë:
- “Gramatika e gjuhës shqipe”: Një nga punimet themelore për standardizimin e gramatikës së gjuhës shqipe.
- “Fjalori i gjuhës shqipe”: Një fjalor i plotë dhe i detajuar që ndihmoi në unifikimin dhe zhvillimin e gjuhës shqipe.
- “Tekstet shkollore”: Shumë tekste shkollore për arsimin fillor dhe të mesëm, të cilat u përdorën në shkollat shqiptare për dekada.
Përveç arritjeve të tij në fushën e gjuhësisë, Xhuvani ishte edhe një aktivist i zjarrtë për çështjen kombëtare.
Aleksandër Xhuvani vdiq më 22 nëntor 1961, por trashëgimia e tij vazhdon të jetojë përmes veprave të tij dhe kontributit të tij të pashoq për gjuhën dhe kulturën shqiptare. Në ditën e përvjetorit të vdekjes së tij, e kujtojmë me respekt dhe mirënjohje për gjithçka që ai ka bërë për kombin shqiptar.
Foto nga Google Images