Sot, më 28 gusht 2024, përkujtojmë 100 vjetorin e lindjes së një figure të shquar të kulturës dhe historisë shqiptare, At Zef Pllumi. I lindur në Bogë më 28 gusht 1924, At Zef Pllumi ishte një françeskan, publicist shqiptar, i njohur më së shumti për kryeveprën e tij “Rrno vetëm për me tregue”.
Një Jetë e Përkushtuar ndaj Dijes dhe Rezistencës
At Zef Pllumi u edukua në Kolegjin Françeskan të Shkodrës, ku u formua nga personalitete të njohura të kohës si Gjergj Fishta dhe Anton Harapi. Ai përvetësoi një arsim klasik në filozofi, teologji dhe letërsi, duke u bërë një figurë e rëndësishme në kulturën shqiptare.
Në vitin 1946, ai u arrestua nga regjimi komunist dhe kaloi tre vjet në burgjet famëkeqe të Shkodrës dhe kampet e Bedeni dhe Orman-Pojanit. Pas lirimit, ai vazhdoi të shërbente si prift deri në arrestimin e tij të dytë në vitin 1967, ku kaloi 23 vjet të tjera në burgje dhe kampe të ndryshme.
Kryevepra “Rrno vetëm për me tregue”
Pas lirimit të tij në vitin 1989, At Zef Pllumi botoi trilogjinë e tij të famshme “Rrno vetëm për me tregue”, një dëshmi e gjallë e vuajtjeve dhe rezistencës së popullit shqiptar nën regjimin komunist. Kjo vepër është një thirrje për kujtesë dhe një akuzë ndaj padrejtësive të së kaluarës, duke mbetur një burim frymëzimi për brezat e ardhshëm.
Vetë At Pllumi thotë se ngjarjet që rrëfen në librat e vet “nuk janë fantazi, as trillime e shpifje të njaj propaganda politike, por pershkrime të zbehta të atij realiteti t’idhun historik që u zhvillue në Shqipn për gati 50 vjet”. Më tutje saktëson: “vendi im nuk asht në fundin e botës o diku në skajin e saj, por në Europë, ku farkëtohen fatet e qytetnimit prendimnor” . “Ngjarjet që tregohen ktu janë tepër të vështira me u shkrue, prandej autori u kërkon të falun mbasi nuk asht shkrimtar” . Dhe jep porosinë: “ Une me dashamirësi ju këshilloj që të reflektoni shumë mbi këto ngjarje dhe të kërkoni shkakun e vërtetë se pse ndodhën ato… Pse?”
Trashëgimia e Tij
At Zef Pllumi mbetet një simbol i dijes, rezistencës dhe shpresës për popullin shqiptar. Ai na mësoi se, pavarësisht sfidave dhe vuajtjeve, shpirti njerëzor mund të mbijetojë dhe të triumfojë mbi të keqen. Në këtë përvjetor të 100-të të lindjes së tij, ne nderojmë jo vetëm jetën dhe veprën e tij, por edhe mësimet e tij të çmuara për të mos humbur kurrë shpresën dhe besimin.