Sot, në përvjetorin e ndarjes nga jeta të Maksimilian Lambercit, kujtojmë dhe nderojmë kontributin e tij të jashtëzakonshëm në fushën e albanologjisë. Lamberci, i lindur më 27 korrik 1882 në Vjenë, Austri, dhe i ndarë nga jeta më 26 gusht 1963 në Markkleeberg pranë Leipzigut, ishte një gjuhëtar dhe folklorist i njohur, i cili i kushtoi jetën e tij studimit të gjuhës dhe kulturës shqiptare.
Lamberci studioi gjuhësi krahasuese dhe filologji klasike në Vjenë nga viti 1900 deri në 1905, ku mori doktoratën me një disertacion mbi emrat e skllevërve grekë. Një bursë qeveritare i mundësoi të udhëtonte në Itali dhe Greqi, ku për herë të parë u njoh me dialektin arvanitik të shqipes.
Në vitet 1913 dhe 1914, Lamberci udhëtoi në Italinë e Jugut për të studiuar dialektet shqiptare të folura atje, veçanërisht dialektet e Arbëreshëve. Ai gjithashtu udhëtoi në Shqipëri në vitin 1916 si pjesë e një ekspedite të Komisionit Ballkanik të Akademisë Austriake të Shkencave, ku studioi gjuhën dhe folklorin shqiptar.
Gjatë Luftës së Parë Botërore, Lamberci u emërua drejtues i sistemit arsimor shqiptar nga autoritetet austro-hungareze dhe ishte anëtari i parë i huaj i Komisionit Letrare Shqiptare. Ai bashkëpunoi me figura të njohura shqiptare si Gjergj Fishta dhe botoi materiale të ndryshme folklorike.
Trashëgimia dhe Vlerësimi
Pas luftës, Lamberci u kthye në Austri ku vazhdoi të mësojë dhe të shkruajë libra dhe artikuj mbi kulturën shqiptare. Ai mbetet një figurë e rëndësishme në historinë e albanologjisë dhe kontributet e tij janë të vlerësuara edhe sot.
Maksimilian Lamberci ka lënë pas një trashëgimi të pasur veprash në fushën e albanologjisë dhe folklorit shqiptar. Disa nga veprat e tij më të njohura përfshijnë:
1. “Lehr- und Lesebuch des Albanischen” (Manual dhe Leximor i Shqipes)- Publikuar në vitin 1913 në bashkëpunim me Gjergj Pekmezin, ky libër ishte një nga veprat e para të tij në fushën e studimeve shqiptare.
2. “Volkspoesie der Albaner: eine einführende Studie” (Poezia Popullore e Shqiptarëve: një studim hyrës)- Publikuar në vitin 1917, kjo vepër përmban materiale folklorike të mbledhura gjatë udhëtimeve të tij në Shqipëri.
3. “Die Regelung der albanischen Rechtschreibung” (Rregullimi i drejtshkrimit shqiptar)- Një vepër e vitit 1918 që trajton çështjet e drejtshkrimit të gjuhës shqipe.
4. “Vom Goldenen Horn, Griechische und Albanische Märchen” (Nga Briri i Artë, Përralla Greke dhe Shqiptare)- Një përmbledhje përrallash dhe tregimesh nga traditat greke dhe shqiptare.
5. “Die albanische Volksdichtung” (Letërsia Popullore Shqiptare)- Një tjetër vepër e rëndësishme që trajton letërsinë popullore shqiptare.
Lamberci gjithashtu ka kontribuar me artikuj dhe studime të shumta në revista shkencore dhe ka mbledhur një koleksion të pasur fotografish nga udhëtimet e tij në Shqipëri dhe Itali.
Në këtë përvjetor të ndarjes së tij nga jeta, ne kujtojmë dhe nderojmë punën dhe përkushtimin e tij të palodhur për gjuhën dhe kulturën shqiptare. Maksimilian Lamberci mbetet një shembull frymëzues për të gjithë ata që studiojnë dhe vlerësojnë pasurinë shpirtërore të shqiptarëve.